"Na przełomie XVIII i XIX w. haitańscy Murzyni przerwali jedno ogniwo w łańcuchu niewolnictwa w Ameryce. Później właściciele niewolników: Francuzi, Anglicy, Holendrzy, Hiszpanie mogli łatwo stwierdzić, że to oni, gdy czas po temu dojrzał, zerwali cały łańcuch. Rozpoczął swą dziejową drogę mit nieprzygotowania Murzynów zrazu do wolności, później do niepodległości. Znów dochodzimy do starego historycznego i politycznego dylematu: czy trzeba było chwytać za broń? Przedwcześnie, jak się częściowo zdawało, i jak po części w istocie było.
Haiti dokonało wyboru. Nie było i nie miało być w historii świata, mutatis mutandis, osamotnione. W wyborze dokonanym przez Haiti tkwi głęboki tragizm a zarazem wielkość jego historii. I jej sens".  

źródło opisu: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964