Bohaterem tej książki jest nie tylko Józef Czapski – malarz, pisarz i wielki intelektualista XX wieku – ale przede wszystkim jego Rosja. Kochał ją i odczuwał nie poprzez stereotypy i resentymenty, a poprzez własne doświadczenie, literaturę i ludzi kształtujących ówczesne prądy myślowe: Dymitra Fiłosofowa, Zinaidę Gippius, Dymitra Mereżkowskiego, Aleksandra Sołżenicyna i wielu innych. Z przytaczanych tu niepublikowanych dotąd listów Czapskiego wyłania się emocjonalny obraz jego relacji ze światem i ludźmi, a także wspólnych dróg historycznych Polski i Rosji.

„Nie chodzi o to, czy kocham Rosję, czy jej nienawidzę. Chodzi o to, że wykreślić jej z historii żaden Polak nie potrafi, że jej historia, literatura, należą do kultury świata, że miała ona i ma dotychczas ogromny wpływ na formację umysłową na Zachodzie […]”.