Eliza Orzeszkowa (1841-1910), pisarka i publicystka okresu pozytywizmu. W okresie powstania styczniowego współpracowała z "czerwonymi", organizowała pomoc dla rannych, przewoziła żywność i pocztę, a także ukrywała przywódcę powstania, Romualda Traugutta. W jej prozie ciągle powraca temat powstania ("Nad Niemnem", "Gloria victis") i sytuacji szlachty w dobie popowstaniowej ("Rodzina Brochwiczów", "Pompalińscy", "Pan Graba"). Była jednym z najbardziej społecznie zaangażowanych twórców doby pozytywizmu. W swoich utworach poruszała wszystkie ważne w tym czasie tematy, m.in. "pracy u podstaw" ("Obrazek z lat głodowych"), asymilacji Żydów ("Eli Makower", "Meir Ezofowicz") oraz emancypacji kobiet. Po rozwodzie z mężem i sprzedaży majątku pisarka znalazła się w trudnej sytuacji finansowej; zmuszona szukać pracy, zauważyła ograniczenia społeczne uniemożliwiające kobietom samodzielne utrzymanie się.

Z tych doświadczeń i obserwacji wyrosła "Marta". Po ukazaniu się powieści w 1873 r. Orzeszkowa odniosła niebywały sukces w kraju i za granicą i stała się ważną postacią ruchu emancypacyjnego. Tak pisała o swoim sukcesie:

"Gdy [»Marta«] wyszła w świat, wielki ruch się stał między niewiastami. Po raz pierwszy zaczęłam otrzymywać listy od nieznajomych, w których kobiety różnych położeń towarzyskich, zajęć i wieków dziękowały mi za tę książkę, prosiły o rady, wypowiadały różne swoje zamiary i entuzjazmy, którymi je ta książka natchnęła. Było podobno wiele takich, które czytając ją zalewały się łzami, uczuwały wielką trwogę przed przyszłością, rzucały się do nauki i pracy". [z okładki]  

źródło opisu: z okładki