Gdyby książka ta była obrazem, na pierwszym planie wid­­­­­­niałby Czesław Miłosz z groźnym i ponurym pejzażem drugiej wojny światowej w tle. Obramowanie tego obrazu byłoby jednak całkiem współczesne, może nawet z ostatniej chwili, bo wojna jest teraz w samym centrum polskiej polityki historycznej. Poglądy i czyny Miłosza wprowadzają nas w tematy codziennie dyskutowane w mediach, widoczne na miejskich ­graffiti i na bluzach ­kibiców sportowych. Inna była historia drugiej ­wojny światowej w podręcznikach lat dziewięćdziesiątych ubiegłe­­­go wieku niż ta, której dzisiaj uczy szkoła. Niemal na naszych oczach zmieniają się jej bohaterowie i ofiary. Konflikt dotyczący przeszłości toczy się coraz ostrzej. ­Mówiąc słowami Mirona Białoszewskiego, histo­­­ria ­narasta.
Irena Grudzińska-Gross