Powieść Wacława Berenta „Żywe kamienie” o średniowiecznych artystach wędrownych, których przybycie zmienia oblicze miasta pogrążonego w marazmie, została wydana w latach 1917/18. Utwór obrazuje zmierzch teokratycznej kultury średniowiecza.

Średniowieczni artyści wędrowni z przełomu XIII i XIV wieku wkraczają do miasta pogrążonego w stanie otępienia i wywołują wstrząs u jego mieszkańców. W efekcie przeciwko marazmowi buntują się także starzy mistrzowie: płatnerz, uczony przeor, itd. Bohaterów łączy niepokój ducha, wieczna wędrówka i marzenia błędnych rycerzy. „Żywe kamienie” to postaci z posągów, pieśni i legend średniowiecznych. Idealizm i konkretność zostały wyrażone archaizowaną prozą, a w tok epicki wplata sie liryka, elementy dramatu i tragedii. Średniowieczna alegoryczność przeplata się ze współczesną symboliką.