Niepokojące tematy egzystencji są ośrodkiem rozważań tej bardzo osobistej książki. Przewija się przez nią myśl przewodnia: przeświadczenie o równości "świata i zaświata", obecne u Leśmiana, z którym skądinąd spokrewniony duchowo był Jacek Malczewski. W historii samobójstwa Kleista, w prozie Gombrowicza i Grassa, w znanej Mickiewiczowi mitycznej botanice, w pamiętnikach Chateaubrianda i opowieściach Edgara Allana Poe Maria Janion śledzi sąsiedztwo świata żyjących i nieznanej "drugiej strony". Okazuje się ono fundamentalną cechą naszej kultury. Przerażenie i piękno stanowią o tragizmie ludzkiej egzystencji, widocznym zwłaszcza w "Mitologii Greków i Rzymian" Zygmunta Kubiaka, o której entuzjastycznie pisze autorka. Tragizm może jednak ulec zawieszeniu – jak w Szekspirowskim "Śnie nocy letniej", o którym mowa jest w innym eseju. Dzienniki osobiste Amiela i Czapskiego ujawniają "myśl nieokreśloną" intymistów. Literatura igra złudzeniami właściwymi nieodmiennie widzeniu i poznaniu. Ale też to literatura stawia przed nami bolesny, szczególnie po XX wieku, dylemat "estetycznego pozoru".