Kolejne tomy cyklu o Rossie Poldarku zachowują podobny poziom, oferując interesującą historię o czasach z przełomu wieków XVIII i XIX w Kornwalii. Pisane dość dawno, ponad pół wieku temu, oferują powieść historyczną, w której nie brakuje opisów świata przedstawionego, zwyczajów, sposobu życia, co niektórych czytelników chwilami może nudzić. Na szczęście losy samego Rossa i Demelzy oraz konfliktu z Georgem Warlegganem są na tyle interesujące, by chcieć czytać dalej.

“Czarny księżyc” powstał w 1973 roku, równe dwadzieścia lat po wydaniu poprzedniego tomu cyklu, zatytułowanego “Warleggan”. I podczas lektury zdawało mi się, że tę różnicę widać. Co prawda nieco senne opisy rzeczywistości nie zanikły, ale dialogi są nieco bardziej żwawe, skutecznie utrzymując ciekawość czytelnika. Autor jest także jakby nieco bardziej odważny, kreując na kartach powieści teorię, że to właśnie w latach rewolucji francuskiej zmienił się świat na taki, jaki znamy my. Gdy dawniej istotne było prawo i etyka postępowania, tak dziś ludzkość przejmuje się jedynie prawem, wręcz kreując je bezczelnie dla swoich potrzeb. Etyczny standard postępowania już nie istnieje, dzięki takim Warlegganom właśnie i brakiem chęci wprowadzenia zmian wśród tak zwanych elit.

Już dawniejsze tomy cyklu pokazywały taką bardzo ludzką twarz autora, jako człowieka świadomego, który nie ma problemu z nazywaniem spraw po imieniu. Ale w “Czarnym księżycu” jest tego jakby więcej. Nie jest jednak książka, tak, jak poprzednie nie były, żadnym manifestem socjalistycznym, i można w ogóle nie zwracać uwagi na “te rzeczy”, tylko cieszyć się lekturą pełną historii o zawistnych sąsiadach, głupich tłumach, mądrych jednostkach, dzielnych kapitanach, kochających żonach, okrutnych łowach posagów, miłości, która czasem zwycięża i zawziętości, która psuje cały smak życia.

Niestety dla mnie okazało się, że serial “Poldark” faktycznie pierwszą serię oparł na dwóch tomach cyklu książkowego. Nic w “Demelzie” mnie nie zaskoczyło, całość widziałem w telewizji. Na całe szczęście słowo pisane jest bardziej atrakcyjne od ekranu, więc i tak bawiłem się nieźle. W zasadzie uważam, że “Demelza” jest nie tyle tomem drugim cyklu, co drugą częścią tomu pierwszego. Rozpoczęcie lektury jest płynne i ktoś, kto nie zna “Rossa Poldarka” nie ma po co sięgać po tę pozycję.

Historia niezłomnego Rossa toczy się dalej, a całość ponownie jest zapisem życia prostych ludzi w czasach niedostatku. Biedna Kornwalia tonie w finansowych zobowiązaniach, coraz trudniej znaleźć rody z tych stron, które nie mają długów u coraz bardziej wpływowych bankierów. W tle oglądamy życie prostych ludzi, dla których praca to wszystko, co najcenniejsze. Gdy lepiej urodzeni zmuszeni zostają do zamknięcia kopalni, oczom czytelnika ukazany zostaje dramat ludzi, którzy stracili szansę na najskromniejszy nawet posiłek. Tylko Ross próbuje działać, zirytowany na świat i jego zasady tworzone przez zamożnych dla zamożnych.

I znowu nie jest to powieść zaangażowana - cała ta bieda, dramatyczne wieści z Francji (rewolucja!), nastroje posępne i puste brzuchy to rzeczywistość, ale jest tu sporo miejsca i na radości dnia codziennego. Prości ludzie nie potrzebują skomplikowanych reguł, do zabawy wystarczy alkohol i okazja; a czasy, w których lud może zacząć się burzyć są jeszcze odległe. Winston Graham pod pozorem realistycznej historii ludzi z biednych stron w trudnych czasach jednak świetnie pokazuje jak bardzo musiał nie lubić podziałów klasowych i jak drażnił go świat, gdzie miejsce urodzenia definiuje człowieka praktycznie na zawsze.

A teraz zobaczymy, co będzie szybsze: kolejny sezon serialu, czy następny tom cyklu? Liczę na książkę.