W piątek 25 kwietnia jury w składzie Jan Stolarczyk (przewodniczący), Tomasz Burek, prof. Wojciech Kudyba, prof. Wojciech Ligęza i Feliks Netz ogłosiło listę 20 tomików nominowanych do III edycji Nagrody poetyckiej im. K. I. Gałczyńskiego ORFEUSZ. Lista szczęśliwców wyłonionych z puli 184 zgłoszonych książek prezentuje się następująco:

1. Miłosz Biedrzycki - Porumb (Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2013)
2. Wojciech Bonowicz - Echa (Biuro Literackie, Wrocław 2013)
3. Przemysław Dakowicz - Teoria wiersza polskiego (Biblioteka „Toposu”, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013)
4. Janusz Drzewucki - Dwanaście dni (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2013)
5. Tadeusz Dąbrowski - Pomiędzy (Wydawnictwo a5, Kraków 2013)
6. Mirosław Dzień - Linia (Biblioteka „Toposu”, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013)
7. Leszek Elektorowicz - Juwenilia i senilia (Księgarnia Akademicka, seria Krakowska Biblioteka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Kraków 2013)
8. Anna Frajlich - Łodzią jest i jest przystanią (Wydawnictwo FORMA, Szczecin, Bezrzecze 2013)
9. Julia Hartwig - Zapisane (Wydawnictwo a5, Kraków 2013)
10. Bogdan Jaremin - Treny lipca (Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 2013)
11. Krzysztof Karasek - Słoneczna balia dzieciństwa (Biblioteka „Toposu”, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013/ Instytut Mikołowski, Mikołów 2013)
12. Józef Kurylak - Ciemna głęboka woda bez Boga (Wydawnictwo Lisia Góra, Rzeszów 2013)
13. Małgorzata Lebda - Granica lasu (Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2013)
14. Krzysztof Lisowski - Poematy i wiersze do czytania na głos (Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2013)
15. Leszek Aleksander Moczulski - Kartki na wodzie (Biblioteka „Toposu”, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013)
16. Łukasz Nicpan - Do czytającej list (Wydawnictwo VEDA, Warszawa 2013)
17. Andrzej Niewiadomski - Kapsle i etykietki (Instytut Mikołowski, Mikołów 2013)
18. Aleksandra Słowik - Pomiędzy kwartałami śpieszył się i zwlekał (Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2013)
19. Beata Szymańska - Złota godzina (Księgarnia Akademicka, seria Krakowska Biblioteka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Kraków 2013)
20. Adam Waga - Chromając (Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013)

Jak widać w tym roku jury postawiło na doświadczenie, zarówno to literackie, jak i życiowe. Wśród nominowanych ze świecą szukać debiutantów, najmłodsze pokolenie reprezentuje jedynie Małgorzata Lebda (rocznik 1985). Świeżą krew zastąpiono sprawdzonymi nazwiskami, doceniono najnowszą twórczość weteranki polskiej sceny poetyckiej, pani Julii Hartwig, czy twórcy wielu przebojów muzyki popularnej pana Leszka Aleksandra Moczulskiego. Pojawia się również laureat pierwszej edycji nagrody Krzysztof Karasek oraz Tadeusz Dąbrowski, który dzięki tomikowi Pomiędzy został już w tym roku laureatem Nagrody Literackiej m. st. Warszawy (do której nominowany był również obecny na tej liście Przemysław Dakowicz). Doceniono również twórczość Miłosza Biedrzyckiego i Andrzeja Niewiadomskiego, którzy znaleźli się wśród nominowanych do wrocławskiego Silesiusa.

Dodatkowo zostaną przyznane nagrody w kategorii Orfeusz Mazurski, w której nominowano następujące tomiki:

1. Jan Jegliński - Trojaki (Radio 5, Suwałki 2013)
2. Mariola Kruszewska - Wczoraj czyli dziś (Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury, Białystok 2013)
3. Dominika Lewicka-Klucznik - Samopas (Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 2013)

Ogłoszenie finałowej piątki nastąpi 6 czerwca, natomiast laureata poznamy 28 czerwca podczas uroczystej gali w Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu.

Tadeusz Dąbrowski

Wydawnictwo a5, 2013

O Tadeuszu Dąbrowskim mówiło się dużo w ubiegłym roku. Ten urodzony w 1979 roku poeta właśnie wydał swój kolejny tomik, szósty w swoim dość zasobnym już dorobku, trzeci nakładem prestiżowego Wydawnictwa a5. Pomiędzy to następca docenionego przez krytykę Czarnego kwadratu (2009), którym wywalczył sobie Nagrodę Kościelskich oraz nominację do Nagrody Literackiej Nike. Jego tomiki zostały przetłumaczone na język angielski, niemiecki, czy ukraiński. Autor osiągnął to, o czym marzy chyba każdy polski twórca – został zauważony poza granicami ojczyzny. Poprzeczka została postawiona więc wysoko, w młodym poecie zaczęto pokładać wielkie nadzieje. Zauważono w nim godnego następcę wybitnych twórców wywodzących się z przedwojennego pokolenia, którzy jeden po drugim osuwają się w nieznane zaprzepaszczając szanse na zdobycie Nobla. Nic więc dziwnego, że gdy po 4 latach przerwy ten uznawany za nadzieję poezji polskiej poeta powrócił, z marszu został poddany ocenie krytyków i czytelników. Czy zdał egzamin?

Pomiędzy to 42 wiersze oscylujące wokół różnej tematyki, których tak naprawdę nie można odczytać na jednym poziomie. Cały tomik kryje w sobie wiele wieloznaczności, które czytelnik zinterpretuje w taki sposób, jaki leży najbliżej jego serca. Od samego początku autor wiedzie nas tropem notatek z podróży. Spaceruje po opustoszałych ulicach Nowego Jorku,  pędzi rowerem wzdłuż nadbrzeża w Szwecji, podąża drogą krzyżową w Jerozolimie, czy zmierza pociągiem do rodzinnych stron. Można wręcz odnieść wrażenie, że to właśnie ten nieustanny ruch jest głównym źródłem inspiracji dla autora. Przemieszcza się on bowiem nie tylko w sposób stricte fizyczny, podróżuje on również w czasie, przywołuje swoje osobiste doświadczenia, odwołując się chociażby do choroby ojca, czy śmierci brata. Można pokusić się o stwierdzenie, że dzięki tym osobistym wątkom treść zyskuje aspekt autobiograficzny, choć mimo wszystko należy zachować w tym przypadku nieco rezerwy. Poezja, chociażby nawet ta najbardziej osobista, zawsze niesie ze sobą duży element fikcji.

Z twórczości Dąbrowskiego bije dojrzałość, zarówno tą emocjonalna, jak i wynikająca ze świadomości języka. Wystarczy przeczytać kilka dowolnych utworów z tego tomiku, by przekonać się, że jego autor nie jest debiutantem i dokładnie wie, jak przelewać swoje uczucia na kartkę papieru, bez odwoływania się do klisz i truizmów. Choć zabrzmi to nieco trywialnie, to jednak zawierają one w sobie dozę dostojności i spokoju, pierwiastków o które coraz trudniej w poezji młodych, rozkrzyczanych twórców. Jednocześnie udaje mu się zachować miejsce na odrobinę ironii, delikatnie wplecionej pomiędzy wiersze jego utworów, dzięki czemu zgrabnie udaje mu się uniknąć patosu, utrapienia wielu poetów. Jego zachowawcza poezja nie wywoła salwy śmiechu, prawdopodobnie nie sprawi również, że po policzku czytelnika popłynie łza, ale z pewnością wywoła w nim spokój, być może zadumę a nawet i ukojenie.

Choć sam autor zarzeka się, że nie jest poetą językowym i woli skupiać się na uczuciach, niż na zabawie z frazą, to jednak czytając Pomiędzy trudno nie zwrócić uwagi na sposób, w jaki Dąbrowski traktuje tekst. Jego język oscyluje pomiędzy jego klasyczną, literacką odmianą a tą, którą sami się codziennie posługujemy. Pojawiają się (choć sporadycznie) gry słowne, chociażby w postaci podpowiadającego frazy słownika w „*** (Zdradziłem, ale z innej skrzynki…)”. Autor nie stroni od niecodziennych zestawień, ucieka się do form takich jak monolog skierowany do bruku „z księżycowym blowjobem”, obserwacje komarów, czy wyznania grzebienia podróżującego ze swoim właścicielem. Chcąc nie chcąc otacza się on metaforami, które są jednak na tyle elastyczne, że każdy czytelnik zamiast zastanawiać się, co autor miał na myśli, z łatwością dopasuje treść do swoich własnych potrzeb.

Pomiędzy udowadnia, że Dąbrowski nie bez powodu nazywany jest nadzieją polskiej poezji. Jego balansujący pomiędzy klasyką a codzienną frazą styl pokazuje, że współcześnie da się tworzyć mądre i wyważone wiersze. Zamiast tekstu wywołującego z grobów kolejnych wybitnych poetów, czy powracającego do wielkich tragedii przeszłości, Dąbrowski skupia się na codzienności, zwykłym życiu spędzanym w nieustannej podróży, zarówno tej w sensie dosłownym, jak i wędrówki duchowej. Poprzez brak nacechowania tych utworów naszymi polskim traumami, jego twórczość zyskuje niezwykle uniwersalne brzmienie, które przemówi zarówno do Polaka, jak i do mieszkańca każdego dowolnego miejsca na świecie. Jeśli Dąbrowski utrzyma tak wysoki poziom to kto wie, może zostanie przyszłym noblistą?  

 fot. R.Motyl

Wczoraj wieczorem poznaliśmy laureatów Nagrody Literackiej m. st. Warszawy. W ten środowy wieczór jury nagrodziło następujących autorów:

W kategorii Proza:

Ignacego Karpowicza za jego ości

(konkurowały z nim Justyna Bargielska z Małymi lisami oraz Inga Iwasiów i Umarł mi).

W kategorii Poezja:

Tadeusza Dąbrowskiego za Pomiędzy

(prześcignął Jacka Dehnela i Języki obce oraz Przemysława Dakowicza z jego Teorią wiersza polskiego).

fot. PAP/Tomasz Gzell

Główną, honorową nagrodę „Warszawski twórca” otrzymał natomiast wybitny prozaik, laureat dwóch nagród Nike, Wiesław Myśliwski.

W pozostałych kategoriach (Edycja warszawska oraz książka dla dzieci) zostali nagrodzeni kolejno Joanna Rolińska za Rozmowy o dzieciństwie oraz Przemysław Wechterowicz (tekst) i Emilia Dziubak (ilustracje) za pracę nad Proszę mnie przytulić.

Myślę, że werdykt jury w dwóch pierwszych kategoriach raczej nikogo nie zaskoczył, był wręcz aż nadto oczywisty. Zarówno Karpowicz, jak i Dąbrowski swoimi ubiegłorocznymi dziełami zdołali podbić już serca nie tylko krytyków, ale również czytelników (zwłaszcza w przypadku tego pierwszego pana). Nie dziwi również honorowe wyróżnienie dla Wiesława Myśliwskiego. To autor, który swoją twórczością daje świadectwo, że powieść starego typu, ta tradycyjnie napisana obszerna narracja, wciąż dobrze sobie radzi na rynku (choć jego najnowsza książka, Ostatnie rozdanie, nie dorównuje kunsztem jego poprzednim dziełom, jak chociażby Widnokręgowi).

Dzisiaj poznaliśmy nominacje do tegorocznej edycji Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. Chociaż zdaniem jury wybór nie należał do tych najłatwiejszych, ostatecznie udało im się wyróżnić trzy najlepsze pozycje w następujących kategoriach:

LITERATURA PIĘKNA - PROZA:

Justyna Bargielska - Małe lisy (wyd. Czarne);

Inga Iwasiów - Umarł mi (wyd. Czarne);

Ignacy Karpowicz - Ości (Wydawnictwo Literackie).

Jak widać zaskoczenia wśród nominowanych nie ma. Nie chcę wyciągać pochopnych wniosków, ale wydaje mi się, że tak jak poprzedni rok upłynął pod znakiem Morfiny Szczepana Twardocha, tak tym razem jedną z częściej nominowanych pozycji mogą okazać się Ości Karpowicza. Pojawia się również zaprawiona w boju Bargielska, która w ubiegłym roku dzielnie, choć bezowocnie, walczyła o nagrody swoim tomikiem Bach for my baby. Czy proza przyniesie jej więcej szczęścia? A może jednak jury doceni opisującą żałobę Ingę Iwasiów?  

LITERATURA PIĘKNA - POEZJA:

Przemysław Dakowicz - Teoria wiersza polskiego (wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sopotu);

Tadeusz Dąbrowski - Pomiędzy (wyd. a5);

Jacek Dehnel - Języki obce (wyd. Biuro Literackie).

Nie zdziwiłabym się, gdyby ten rok należał do Tadeusza Dąbrowskiego. Jego Pomiędzy spotkało się z wyjątkowo pozytywnym przyjęciem zarówno ze strony krytyków, jak i dziennikarzy, a ostatnio wiersze z tego tomu doczekały się publikacji w anglojęzycznych magazynach. Obecność Dehnela i jego igrającego z formą zbioru wierszy również mnie cieszy, podobnie jak intrygującego mnie już od pewnego czasu tomiku Dakowicza, który zdaniem Macieja Urbanowskiego jest „poetyckim traktatem o naszej najnowszej historii i zarazem medytacją o narodowych obowiązkach poezji”. Wybór z pewnością nie będzie należał do najłatwiejszych.

Nagroda zostanie przyznana również w następujących kategoriach:

LITERATURA DZIECIĘCA - TEKST I ILUSTRACJE:

Anna Czerwińska – Rydel (tekst), Dorota Łoskot – Cichocka (ilustracje) - Fotel czasu (wyd. Fundacja Rodu Szeptyckich)

Marta Dzienkiewicz (tekst), Joanna Rzezak i Piotr Karski (ilustracje) - Pionierzy. Poczet niewiarygodnie pracowitych Polaków (wyd. Dwie Siostry);

Przemysław Wechterowicz (tekst), Emilia Dziubak (ilustracje)- Proszę mnie przytulić (wyd. Agencja Edytorska Ezop).

EDYCJA WARSZAWSKA:

Joanna Rolińska - Rozmowy o dzieciństwie (wyd. G+J Książki);

Jarosław Wróblewski - Zośkowiec (wyd. Fronda);

Jarosław Zieliński - Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa (wyd. RM).

Gala rozdania nagród odbędzie się za niecały miesiąc, 23 kwietnia. Wtedy też poznamy nazwisko laureata najważniejszej, honorowej kategorii „Warszawski twórca”. W ubiegłym roku otrzymała ją Joanna Kulmowa, natomiast za najlepszą poezję i prozę zostali nagrodzeni kolejno Krzysztof Karasek (Dziennik rozbitka) oraz Kazimierz Orłoś (Dom pod Lutnią).