Nosił wilk razy kilka...Najpierw Hanna Krall wiele lat pisała reportaże o ludziach. Teraz inni ludzie - jej uczniowie (w głównej roli Tochman, ale z udziałem i innych autorów), skupieni wokół kawiarni i szkoły reportażu "Wrzenie świata" - wymyślili, zrealizowali i wydali książkę o niej.

Krall jest ikoną reportażu w Polsce, choć zawsze - początkowo "dzięki" cenzurze - gdzieś skromnie, na boku. Wykształciła specyficzny język opowiadania: jej teksty są złożone wyłącznie z niezbędnych słów. Najpierw wymusił to temat - Zagłada. A później już jej tak zostało. Zagłada Żydów - ich los jest po części także jej losem. Temat ten nie znosi stylizacji, słownych dryblingów, potoczystości i krągłych wypowiedzi, do których zawsze ciągnie pisarzy. Jej krótkie zdania, celne pytania, namysł, wymagające od czytelnika inteligencji niedopowiedzenie i uogólnienie jednostkowych losów - to znak rozpoznawczy jej tekstów. Także wybór tematów ma swoją wagę. Krall jest bez wątpienia pierwszą damą polskiego reportażu.

Na kartach tej książki nie jest wyłącznie jej tematem, przedmiotem. Jest także jej podmiotem - nie wypuszcza steru z ręki, bo nie oddała całkiem inicjatywy Tochmanowi w opowiadaniu o sobie - poprawia go i przekomarza się z nim w długiej rozmowie prowadzonej w miejscach, które wiążą się z jej literackim i prywatnym życiem. Zawsze była obecna w swych książkach - choćby jako partner w rozmowie - ale tematem byli inni. Teraz to ona jest bohaterką reportażu. Ale nie bierną - współreżyseruje go.

W drugiej części wydrukowanej na innym papierze, inną czcionką (część wg.pomysłu Szczygła), zatytułowanej "Szuflada", zamieszczono teksty, które są zaledwie pomysłami na reportaże - nie zostały dotąd opracowane, rozwinięte, napisane. To rozmowy z ludźmi, notatki i szkice. O kolegach, znajomych, przyjaciołach (m.in. Kieślowski, Warlikowski), spotkaniach. Także kilka rozmów publikowanych w latach osiemdziesiątych w "Wiadomościach Wędkarskich" w ramach cyklu "Smutek ryb", po rozwiązaniu się redakcji "Polityki" - dawny zespół nie chciał jej tworzyć pod dyktatem ekipy Jaruzelskiego, mimo że Rakowski, szef redakcji, został premierem. Dalej - rozmowy o cenzurze, sporo prywatnych, rodzinnych zdjęć, a na koniec zapis rozmowy ze studentami szkoły reportażu "O wartości słów".

Bardzo ciekawa pozycja dla ceniących postać i pisarstwo Hanny Krall. Szkoda tylko, że przypomniane tu teksty, zwłaszcza te zatrzymane przez cenzurę, można zobaczyć wyłącznie w formie fotografii: nie da się ich przeczytać.

Zebrane w książce reportaże to zaproszenie do dyskusji na tematy, które zazwyczaj pomijamy milczeniem lub wręcz ich nie dostrzegamy. Jakie miejsce w naszym codziennym życiu zajmuje religia? Gdzie jest Bóg, gdy wydarza się tragedia? Czy istnieje przeznaczenie? Czy może zaczynamy w nie wierzyć dopiero po fakcie, spoglądając na swój los z perspektywy czasu? Teksty Tochmana są wielopoziomowe. Opisuje on konkretne, rzeczywiste wydarzenia, ale jednocześnie zadaje pytania uniwersalne.
Reporter zmierza się w Bóg zapłać z bardzo trudnymi tematami. Przywołuje m.in. wypadek maturzystów z Białegostoku, w którym zginęli pielgrzymujący do Częstochowy młodzi ludzie. Opisuje chłopca, którego ze względu na jego chorobę nikt nie chciał pokochać. Opowiada też o księdzu-homoseksualiście, zarażonym wirusem HIV. Tochman wkracza w życie swoich bohaterów, by je opisać, ale czyni to w sposób niezwykle taktowny. Nie wymusza słów, jedynie słucha i notuje. Nie wygłasza też wyroków, lecz jedynie się zastanawia. Stara się dotknąć prawdy o człowieku, ale w taki sposób, by ten nie poczuł się osaczony i wykorzystany. Reporter unika banałów i zbędnych słów. Chce dotrzeć do czytelnika, uświadomić mu, że nie warto tracić czasu, trzeba po prostu żyć, bo to, co zostało nam dane, w każdej chwili może zostać odebrane.
Naprawdę polecam. Na długo zostają w pamięci.

Już pojutrze, 4 lipca, w stolicy Dolnego Śląska startuje Miesiąc Spotkań Autorskich. To już czwarta edycja zapoczątkowanego w czeskim Brnie festiwalu, który od 2011 roku odbywa się również w Koszycach, Ostrawie a także we Wrocławiu. Od 4 lipca do 3 sierpnia we wrocławskiej Mediatece czytelnicy będą mieli możliwość każdego dnia spotkać się z pisarzami i poetami, zarówno polskimi, jak i czeskimi oraz słowackimi. Dodatkowo odbywać będą się również spotkania z autorami pochodzącymi z kraju-gościa honorowego, którym w tym roku została Szkocja.

Z kim będziemy mieli okazję spotkać się w ramach tego wydarzenia? Festiwal otworzy Tomas Zmeskal, czeski prozaik, autor książki „Sokrates na równiku” (godz. 19:00) oraz szkocka pisarka i dziennikarka Kristin Innes (godz. 20:30). W pozostałych dniach w Mediatece zagoszczą m.in. Sylwia Chutnik, Filip Springer, Małgorzata Rejmer, Wojciech Bonowicz, Jerzy Jarniewicz, Krzysztof Varga, Jacek Dehnel, Wojciech Tochman, czy Ziemowit Szczerek, jak również wielu wybitnych, aczkolwiek jeszcze nie do końca znanych polskiej publiczności pisarzy szkockich oraz reprezentujących naszych południowych sąsiadów.

Wstęp na spotkania jest bezpłatny.

Program festiwalu

A już od jutra, codziennie* na blogu pojawiać się będą informacje o autorach występujących w ramach festiwalu. 

*o ile o tym nie zapomnę. Wiadomo, ludzka pamięć bywa zawodna.

Najbliższy weekend zapowiada się wyjątkowo atrakcyjnie dla fanów literatury. W Warszawie odbędzie się druga edycja Big Book Festival oraz trzecie spotkanie z okazji Imienin Jana Kochanowskiego.

Big Book Festival to prawdziwe święto dla wszystkich fanów dobrej książki. Spotkania z autorami, dyskusje, kiermasze książek, spacery, projekcje, zajęcia dla najmłodszych – na brak atrakcji raczej nikt nie będzie narzekał. W tym roku w centrum uwagi znajdzie się Jarosław Iwaszkiewicz, prozaik i poeta, twórca niebanalny, wciąż intrygujący kolejne pokolenia czytelników. To właśnie jemu zostaną poświęcone najważniejsze wydarzenia tegorocznej edycji – sobotni maraton literacki „Iwaszkiewicza sprawy osobiste”, w ramach którego dzieła autora odczytają m.in. Andrzej Wajda, Krystyna Czubówna, Tymon Tymański, czy Janusz Palikot, oraz niedzielny Literacki retro-piknik w Stawisku.

Dużo wydarzeń będzie również nawiązywać do obchodzonej w tym roku 25 rocznicy wolnych wyborów. Pojawi się oczywiście dużo znanych autorów. Sylwia Chutnik z Andrzejem Muszyńskim będą opowiadać o mieście i wsi, natomiast Barbara Włodarczyk, Jacek Hugo-Bader i Wojciech Jagielski opowiedzą o pracy reportera. Gavin Extence oraz Ignacy Karpowicz skupią się na problemie powieści idealnej, Małgorzata Rejmer i Ziemowit Szczerek podzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi transformacji. To zaledwie niewielki wycinek z mnogości atrakcji, które czekają na czytelników.

Z programem festiwalu można zapoznać się w tym miejscu.

W sobotę w Ogrodzie Krasińskich będzie można świętować imieniny Jana Kochanowskiego. W ramach spotkania przewidziano rozmowy, debaty, improwizacje teatralne, slam a nawet mecz poetycki. W tym roku głównym gościem solenizanta będzie Tadeusz Boy-Żeleński, którego eseje, choć napisane niemal wiek temu, pozostają wciąż zaskakująco aktualne.

Małgorzata Szpakowska, Józef Hen i Wiesław Uchański wezmą udział w dyskusji „Boyowe obyczaje i literatura”, a wybitni reporterzy, Katarzyna Surmiak-Domańska, Wojciech Tochman oraz Mariusz Szczygieł odniosą się do zbioru felietonów Reflektorem w mrok.

Nieco zaskakującym wydarzeniem będzie z pewnością Mecz poetycki na utwory Boya-Żeleńskiego, w trakcie którego gwiazdy zamiast ganiać za piłką, będą walczyć cytatami z utworów i przekładów pisarza.

Program wraz z mapką można znaleźć tutaj.