Pierwszy czytnik z rodziny Tolino (Tolino Shine) trafił na rynek dziewięć lat temu. Bieżąca oferta urządzeń tej marki obejmuje zarówno czytniki z ekranem o przekątnej sześciu cali jak i większe – siedmio- i ośmiocalowe. Obecnie najtańszy z nich to Tolino Page 2. Zadebiutował w październiku 2019 roku jako propozycja dla osób, które nie chcą zbyt dużo inwestować w tego typu sprzęt. No i przy okazji konkurencja dla Kindle 10 – podstawowego czytnika z Amazonu, który jest największym graczem na niemieckojęzycznym rynku e-booków. Zapraszam do lektury konsumenckiej recenzji będącej wynikiem miesięcznego testowania Tolino Page 2.

Tolino Page 2

Tolino Page 2 od strony technicznej

Tolino Page 2 sprzętowo jest identyczny z modelem Kobo Nia, ponieważ teraz to Rakuten Kobo odpowiada za stronę techniczną czytników Tolino. Po wzięciu czytnika do ręki można się domyślić, że przy jego projektowaniu decyzje podejmowali przede wszystkim księgowi. Plastik obudowy, choć solidny, sprawia raczej tandetne wrażenie. Na szczęście jego matowa faktura (szczególnie na ramce wokół ekranu) ogranicza odbicia światła, co poprawia komfort czytania. Czytnik nie należy także do smukłych i najlżejszych przy swoich 179 gramach.

Chropowaty plastik ułatwia trzyma nie czytnika Tolino Page 2

Jak na niedrogi w zamyśle czytnik, znalazł się w nim ekran o całkiem dobrych parametrach. Tolino Page 2 wyposażono w dotykowy ekran E-Ink Carta o przekątnej sześciu cali. To standardowy rozmiar, szczególnie dla tańszych urządzeń. Ale już jego rozdzielczość należy do wyższych niż standardowa dla najtańszych modeli (jak Kindle 10).

Fizyczny przycisk powrotu do ekranu startowego zastąpiono gestem

W czytniku zabrakło (obecnego we wcześniejszych modelach) fizycznego przycisku wywołującego ekran startowy. Jedynie w dolnej krawędzi znajduje się wyłącznik, obok którego umieszczono gniazdo microUSB. Wyłącznik, choć niezbyt wygodny w dostępie, działa sprawnie i wiadomo, kiedy został on naciśnięty.

Wyłącznik i gniazdo microUSB w Tolino Page 2 umieszczono na dolnej krawędzi obudowy

Bieżąca oferta czytników rodziny Tolino

Ekran w Tolino Page 2

Zastosowany w Tolino Page 2 sześciocalowy (przekątna 15 cm) ekran dotykowy E-Ink Carta wykonany jest w technologii papieru elektronicznego. Posiada wyższą (jak na podstawowy sprzęt) rozdzielczość 1024 × 768 pikseli (212 ppi). W ramce pod ekranem znajduje się pięć LED-ów odpowiadających za jego oświetlenie. Rozprowadzenie światła jest dość równomierne, choć przy brzegach można dostrzec lekkie przyciemnienie, a na dole smugi. Nie przeszkadza to w czytaniu i po chwili zatopienia w lekturze, przestaje się to zauważać. Temperaturę barwową oświetlenia bym określił jako raczej chłodną, ale całkiem akceptowalną. Również zakres regulacji poziomu oświetlenia jest dość szeroki. Przydaje się to zarówno przy czytaniu w łóżku bez włączania lampki jak i w niedoświetlonych poczekalniach, autobusach czy pociągach. Oczywiście nie ma obowiązku korzystania z wbudowanego oświetlenia. Można je całkiem wyłączyć. Bez niego ekran także jest czytelny, oczywiście przy odpowiednim zewnętrznym świetle. Jeśli podczas czytania widzimy artefakty z poprzednich stron (tzw. ghosting), można w ustawieniach czytnika zwiększyć częstotliwość całkowitego odświeżania ekranu. Ja jednak mam tu wybraną opcję „Never (recommended)” i nie obserwuję pogorszenia jakości tekstu nawet przy dłuższym czytaniu. Ale zawsze można włączyć odświeżanie co 1, 10, 20 czy więcej stron jeśli artefakty jednak będą się pojawiać.

Tolino Page 2 (po lewej) w zestawieniu z „wzorcowym” ekranem Kindle Voyage (po prawej) oczywiście wypada na korzyść tego drugiego, ale nawet w niedrogim czytniku Tolino ekran nie wygląda źle

Słabą stroną ekranu jest reakcja na dotyk. Nie jest on zbyt czuły. Co jakiś czas muszę ponowić dotknięcie ekranu aby zmienić stronę. Również precyzja dotyku budzi moje zastrzeżenia. Zawsze trzeba dotykać ekran odrobinę na prawo od docelowego miejsca. Przesunięcie nie jest duże, ale np. przy pisaniu na klawiaturze ekranowej staje się to zauważalne, bo co jakiś czas trafia się nie w te klawisze (literki), co trzeba. Pod tym względem Tolino Page 2 odstaje od droższych modeli obecnych teraz na rynku.

Oświetlenie ekranu szczególnie w dolnej części ma widoczne nierówności, ale nie przeszkadzają w czytaniu

Tolino Page 2 jako konkurent Kindle 10

Zarówno cena, jak i niewyszukane wzornictwo oraz użyte w Tolino Page 2 podzespoły, plasują go na rynku zachodnioeuropejskim jako bezpośredniego konkurenta Kindle 10. Recenzowany Tolino oficjalnie kosztuje 89 EUR, ale ostatnio zazwyczaj oferowany jest w cenie 69 EUR. Kindle 10 natomiast kosztuje w niemieckim Amazonie 90 EUR (wersja bez reklam) lub 80 EUR (wersja z reklamami). Jednak bardzo często można go kupić nawet za 55 EUR (wersja z reklamami). Widać więc, że poziom cenowy obydwu czytników jest zbliżony, choć Amazon stosuje zdecydowanie większe i częstsze przeceny. Jeśli się przyjrzeć specyfikacji, w Tolino warto zauważyć lepszy ekran, o rozdzielczości 212 ppi, podczas gdy w Kindle 10 jest to tylko 167 ppi.

Choć katalogowa cena Tolino Page 2 wynosi 89 EUR, to ostatnio oferowany jest zwykle po 69 EUR (źródło: ebook.de)

A jak wygląda zestawienie tych dwóch czytników w praktyce? Różnice nie wydają się bardzo znaczące, gdy położymy obydwa czytniki obok siebie. Kindle 10 ma twardy, gładki plastik obudowy (Tolino Page 2 jest chropowaty i twardy) i w dotyku wydaje się trochę przyjemniejszy. Dodatkowo zaokrąglenia obudowy przy krawędziach sprawiają, że Kindle wydaje się smuklejszy i bardziej poręczny. Choć z drugiej strony chropowata powierzchnia obudowy Tolino ułatwia trzymanie urządzenia w ręku, gdy jest bez okładki. Także matowa ramka wokół ekranu jest bardzo dobrym rozwiązaniem, ponieważ nie odbija światła i nie widać tak na niej odcisków palców, jak to bywa w innych czytnikach. Ekran w Tolino Page 2 ma trochę jaśniejsze tło, trochę bardziej wyraziste litery choć są one mniej nasycone czernią. W sumie więc tekst na ekranie Tolino jest dzięki temu trochę bardziej wyrazisty. Na korzyść Kindle 10 przemawia zaś fakt, że zmienia trochę szybciej strony.

Podsumowując, Tolino Page 2 i Kindle 10 pod względem technicznym to bardzo podobne produkty. Za Kindle przemawia milsza w dotyku obudowa i trochę szybsza zmiana stron, a na korzyść Tolino - bardziej wyrazisty tekst.

Ekosystem Tolino

Czytniki Tolino, w tym Page 2, są elementem dobrze przemyślanego ekosystemu. To efekt współpracy konsorcjum niemieckich księgarzy i (od strony technicznej) japońsko-kanadyjskiego producenta czytników Rakuten Kobo. Sojusz Tolino jest reakcją na dominującą pozycję Amazonu na bardzo lukratywnym (w skali świata) niemieckojęzycznym rynku książek. Podstawę jego funkcjonowania stanowi sieć ponad dwóch tysięcy stacjonarnych księgarń, głównie na terenie Niemiec (m.in. Thalia Mayersche, Weltbild, Hugendubel, Osiander) ale też Austrii, Szwajcarii, Holandii oraz Włoch. W większości z nich można nie tylko przetestować i nabyć czytniki ale i uzyskać na ich temat poradę od księgarzy.

Jedna z tysięcy stacjonarnych księgarni (Thalia) należących do sojuszu Tolino (Drezno, sierpień 2015 r.)

Kolejne elementy ekosystemu to księgarnie internetowe, aplikacja mobilna (iOS i Android OS) oraz przeglądarkowa. No i oczywiście same czytniki. Jako, że czytniki są zintegrowane z firmowymi sklepami, zarówno zakupione e-booki jak i własne pliki samodzielnie wgrane na konto czytelnika (25 GB) mogą być otwierane na różnych urządzeniach, a postępy czytania synchronizują się w tle. Ułatwiają ten proces także tysiące hot-spotów Deutsche Telekom AG, z którymi czytniki Tolino łączą się bezpłatnie. Punkty dostępowe (na terenie RFN) zlokalizowane są m.in. na przystankach komunikacji miejskiej, dworcach, w pociągach IC czy hotelach.

Usługa Tolino Cloud umożliwia sprawną synchronizację postępów czytania np. pomiędzy czytnikiem i aplikacją mobilną

Jak z powyższego wynika, czytnik Tolino jest przeznaczony przede wszystkim na rynek niemieckojęzyczny. Nie zmienia to faktu, że można z niego korzystać wygodnie także w Polsce. Samodzielnie zakupione książki w formacie EPUB można wgrywać zarówno przez kabel USB jak i przez konto w chmurze.

Tolino Page 2 – pierwsze kroki

Jako, że czytniki Tolino są przypisane do księgarni, w której zostały kupione, od razu po uruchomieniu jesteśmy proszeni o podłączenie czytnika do internetu i zalogowanie na konto klienta. Jeśli nie chcemy tego robić, da się z czytnika korzystać także bez logowania. Książki można wtedy wgrywać do pamięci czytnika przez kabel USB. Nie będziemy jednak wtedy mieli dostępu do słowników (chyba, że sami je wgramy w postaci plików) oraz konta w chmurze, które umożliwia bezprzewodową przesyłkę e-booków na czytnik.

Pierwsze kroki z czytnikiem ułatwia samouczek. Tu pokazane są na przykład strefy dotyku ekranu: lewa część to strona wstecz, środkowa - menu, a prawa - strona w przód

Niestety, czytniki Tolino nie są spolszczone, więc nie ma co liczyć na polskie menu, czy inne ułatwienia jak podział wyrazów wg polskich reguł czy polskie znaki na klawiaturze ekranowej. Menu dostępne jest m.in. po angielsku czy niemiecku. Przy wyborze języka angielskiego, zegar wyświetla godziny w trybie „angielskim” czyli dwunastogodzinnym. Trochę to denerwujące, bo jednak bym wolał mieć opcję wyświetlania w trybie dwudziestoczterogodzinnym. Korzystanie z czytnika jest raczej intuicyjne i nie powinno być kłopotliwe nawet w przypadku osób z ograniczoną znajomością języków obcych.

Czytnik Tolino może wyświetlać książki pochodzące nie tylko z księgarni, gdzie został kupiony (ekran po lewej) ale także z kont w innych sklepach wchodzących w skład sojuszu (ekran po prawej)

Po zalogowaniu na konto w księgarni, z której pochodzi czytnik, można także podłączyć do urządzenia nasze księgozbiory z innych sklepów wchodzących w skład sojuszu Tolino. O ile takie mamy. Można to zrobić w ustawieniach (Menu/My accounts/Link library/Continue). Tak więc nawet jeśli poprzedni czytnik Tolino był z innej księgarni, to wgrane tam książki wciąż można czytać na nowym urządzeniu bez ręcznego pobierania i kopiowania posiadanych już na innym koncie e-booków.

Oprogramowanie wewnętrzne Tolino Page 2

Czytniki Tolino działają pod kontrolą systemu operacyjnego Android. Użytkownik nie ma jednak dostępu do funkcji systemowych. Wygląd i możliwości wszystkich modeli Tolino są podobne. Tolino Page 2 posiada w zasadzie wszystkie funkcje, które można znaleźć w innych, także droższych modelach tej marki. Nie znajdziemy tu oczywiście np. samoczynnego obracania tekstu, ale wynika to z fizycznego braku w czytniku żyroskopu, a nie z obcinania funkcji oprogramowania w tańszym urządzeniu.

Ekran startowy czytnika Tolino (ekran po prawej) umożliwia także zarządzanie książkami z tego poziomu, na przykład ich wykasowanie czy dodanie do kolekcji (ekran po lewej)

Wygląd menu i sposób działania czytników Tolino nie zmienił się od paru lat. W górnej części ekranu startowego wyświetlona jest ostatnio czytana książka, a dwie mniejsze miniaturki obok to pozycje ostatnio czytane lub dodane do biblioteczki. Pasek okładek w dolnej części pokazuje książki rekomendowane przez księgarnię. Nie można tego wyłączyć, chyba, że wylogujemy się z konta i będziemy korzystać z urządzenia bez podłączenia do internetu. Ale miejsce zarezerwowane na ofertę sklepu i tak pozostanie.

Włączenie w czytniku opcji opisanych jako testowe może zniechęcić na przykład takimi informacjami o błędzie oprogramowania i konieczności restartu urządzenia

Odkąd Rakuten Kobo stał się partnerem technologicznym w Tolino i zaczął odpowiadać za m.in. oprogramowanie czytników, postęp w tym zakresie zamarł. W październiku 2020 roku wprowadzono do czytników Tolino w wersji „beta” nowy wygląd menu i nowe opcje modyfikacji wyglądu tekstu. I od tego czasu, jeśli użytkownik się na nową wersję przełączy, ciągle coś nie działa tak jak trzeba. A to nie wyświetlają się fragmenty tekstu wewnątrz e-booka, a to tekst nie pokazuje się przy pomocy takiej czcionki, jaką się wybrało, a to pojawi się okno, że program przestał działać. Dramat! W sumie więc od kilkunastu miesięcy faktycznie jest to oprogramowanie testowe, ale ileż można czekać na finalną edycję? Całe szczęście, że równolegle pozostawiono starą wersję programu wyświetlającego e-booki i ona działa mniej więcej tak samo jak w początkach rozwoju czytników Tolino.

Czytanie e-booków w Tolino Page 2

Czytnik dobrze sobie radzi z plikami EPUB. O pozostałych formatach (szczególnie PDF) w zasadzie można zapomnieć. A skoro już o PDF-ach, to owszem można je otwierać, ale jeśli tekst nie jest czytelny bez powiększenia, czytanie jest mordęgą. W czytniku nie znajdziemy żadnych opcji przycinania marginesów, czy dzielenia strony na kolejno wyświetlane ekrany. Ratunkiem może być opcja rozpływu (tzw. reflow), która wybiera z pliku sam test bez formatowania. Ale na pewno nie jest to wygodne czy bezbłędnie działające rozwiązanie.

Tolino Page 2 poprawnie wyświetla e-booki po polsku

Książki mogą trafiać do czytnika na dwa sposoby: przez kabel USB lub konto w chmurze Tolino. Pierwsza opcja jest najłatwiejsza, z czytnikiem współpracuje bez problemu np. program Calibre. Druga opcja, to przesłanie pliku za pośrednictwem swojego konta w chmurze Tolino Cloud (o pojemności 25 GB). Krok po kroku opisałem obydwie procedury w poradniku „Jak WGRAĆ własne e-booki do czytnika Tolino”. Na pliki użytkownika jest do dyspozycji ok. 6 GB pamięci wewnętrznej czytnika.

Przytrzymanie palcem słowa wywołuje menu z opcjami zaznaczenia tekstu (Highlight), dodania notatki (Write note), wyszukiwania w słowniku językowym (Look up) albo tłumaczenia (Translate)

Tolino ma całkiem dobre, choć podstawowe (jak na dzisiejsze czasy) możliwości modyfikacji wyglądu tekstu. Wielkość liter jest regulowana dość płynnie na dziewięciu poziomach. Użytkownik może również sam zdefiniować ten zakres jak też dodać własne kroje czcionek (o tym więcej w części „własne modyfikacje”). Tolino posiada możliwość wymuszenia wyrównywania tekstu do prawego i lewego marginesu (justowania), co nie jest oczywistą funkcją w czytnikach konkurencji. W czytniku jest zainstalowana całkiem zgrabna czcionka Bitter, pozostałych siedmiu nie używam. Niestety, w bieżącej wersji oprogramowania nie działa w e-bookach dzielenie wyrazów według polskich reguł.

Możliwości modyfikowania wyglądu tekstu są dobre choć raczej podstawowe (ekran po lewej) a w czytniku domyślnie zainstalowano dość ładne czcionki (ekran po prawej akurat z dodaną samodzielnie czcionką Bookerly)

Podczas korzystania z Tolino Page 2 trzeba mieć na uwadze konieczność częstego ładownia akumulatora. W moim przypadku było to przynajmniej raz na tydzień. Mała pojemność baterii wynika zapewne z cięcia kosztów. Nie powinny temu jednak towarzyszyć marketingowe bzdury, które na przykład wstawiono na oficjalną stronę produktu, gdzie wspomniano o tygodniach czytania („weeks and weeks of battery life for long-lasting reading pleasure”). Przy codziennym czytaniu przeszkadza też niezbyt pewna reakcja ekranu na dotyk. Czasem trzeba dwa razy dotknąć ekran, aby zmieniła się strona. Miewam też z tego powodu trudności z wyborem odsyłacza np. do przypisów.

Tolino Page 2 – dodatki, własne modyfikacje

Tolino Page 2 posiada (podobnie jak droższe modele tej marki) także funkcje wykraczające poza te „podstawowe”, można go uzupełnić np. o własne czcionki czy słownik.

Zrzut ekranu

Jeśli potrzebujemy zrobić kopię ekranu, można do tego użyć systemowej opcji widocznej po dłuższym przytrzymaniu wyłącznika. W wyskakującym menu mamy opcję wyłączenia czytnika (Switch off), restartu (Restart) lub wykonania zrzutu ekranu (Screenshot). Pliki graficzne (*.png) zapisywane są automatycznie w katalogu DCIM.

Własne czcionki

Dodanie własnej czcionki jest możliwe poprzez wgranie plików TTF lub OTF (przy podłączeniu czytnika kablem USB do komputera) do katalogu „fonts” w pamięci urządzenia. Czcionki od razu pojawią się a menu formatowania tekstu. Skok regulacji wielkości tekstu można samodzielnie dostosować do własnych upodobań, poprzez edycję wartości liczbowych w pliku „size.csv” znajdującym się w tymże katalogu.

Po wgraniu plików czcionek, na ekranie czytnika powinna pojawić się informacja, że zostały pomyślnie zainstalowane

Własne słowniki

Tolino Page 2 powinien akceptować pliki słowników w formacie quickdic. Na przykład słownik angielsko-polski jest do pobrania tutaj. Z kolei tutaj można znaleźć wiele innych (w tym niemiecko-polski oraz włosko-polski). Należy wybierać te, które mają w nazwie „v.006”. Rozpakowany z pobranego archiwum plik trzeba skopiować do pamięci urządzenia, a konkretnie do katalogu „./tolino/dictionaries”. Wtedy już można wybrać własny słownik w menu czytnika (Settings/Language/Dictionaries) - będzie w zakładce „Look Up” (językowe) albo „Translate” (do tłumaczenia).

W czytniku można zainstalować własne słowniki, tu na przykład aktywny jest angielsko-polski

Własny wygaszacz ekranu

W czytniku Tolino można ustawić własny wygaszacz ekranu (obok domyślnego czy okładki czytanej właśnie książki). W tym celu należy wgrać (przez kabel USB) do czytnika swój plik graficzny np. w formacie JPG (najlepiej o wymiarach 1024 × 768 pikseli) do katalogu DCIM w pamięci czytnika. Po bezpiecznym wysunięciu urządzenia z komputera, należy wejść do menu „Settings/Advanced settings”. Za definiowanie wygaszacza odpowiada opcja „Own image from folder” w sekcji „Sleepscreen” i tu należy wybrać swój plik.

Jako wygaszacz ekranu można ustawić (od góry): domyślną grafikę, okładkę czytanej książki lub własny obraz wgrany do katalogu DCIM

Eksport notatek i podkreśleń

Dość łatwo można wyeksportować własne notatki, zakładki i fragmenty zaznaczonego tekstu. Co prawda nie będzie w nich polskich znaków (jako, że brak ich na klawiaturze ekranowej), ale są przynajmniej łatwo dostępne po podłączeniu czytnika z komputerem przez kabel USB. Aby mieć do nich dostęp, należy skopiować plik „notes.txt” znajdujący się w głównym katalogu pamięci Tolino. W razie kłopotów z polskimi znakami, należy wybrać kodowanie UTF-8 podczas importowania dokumentu.

Przy importowaniu pliku z notatkami do edytora tekstów, trzeba ustawić kodowanie UTF-8

Tolino Page 2 – gdzie kupić?

W 2021 roku księgarnie Tolino zaprzestały wysyłki czytników bezpośrednio do Polski. Wcześniej nie było z tym raczej problemu, choć nie wszystkie oferowały taką opcję. Teraz najtaniej można ten czytnik kupić w polskim Amazonie, gdzie Tolino Page 2 kosztuje obecnie 411 PLN. Oferowany jest także przez inne polskie sklepy, choć trochę drożej.

Podsumowanie

Tolino Page 2 to prosty, podstawowy czytnik, jednak pełniący w zasadzie poprawnie swoje funkcje. Można z niego spokojnie korzystać... dopóki w ustawieniach nie włączymy nowych opcji, które pozostają przez lata w wersji testowej („beta”). Wtedy zaczynają się dziać rzeczy dziwne. Na szczęście nie trzeba z nich korzystać i jedyne co może wtedy denerwować, to niezbyt precyzyjne działanie warstwy dotykowej ekranu i odczucie lekkiej tandetności plastiku obudowy. Warto też pamiętać, że cięcie kosztów odbiło się nie tylko na materiale obudowy ale także na pojemności baterii. Wystarcza ona raptem na jakiś tydzień czytania. Podsumowując, akurat ten model Tolino nie wzbudził mojego entuzjazmu.

Tolino Page 2 jest zapakowany dość prosto - w bąbelkową kopertę i pudełko z cienkiej tektury

Porada konsumencka na dziś brzmi: Tolino Page 2 można rozważyć do zakupu tylko przy znacznie obniżonej cenie, na przykład na poziomie do 60 EUR. Ale na pewno nie za 89 EUR. Lepsze rozwiązanie w tej cenie to choćby Kindle 10 lub PocketBook Basic Lux 3.

 Plusy:

- aktualizacje oprogramowania obejmują nawet bardzo stare modele czytników;

- możliwość wgrywania własnych plików przez chmurę (25 GB);

- sprawna synchronizacja postępów czytania z aplikacją mobilną i przeglądarkową;

- dobry ekran o średniej rozdzielczości;

- wbudowane oświetlenie ekranu;

- możliwość wgrania i dopasowania stopni zmiany wielkości własnych czcionek;

- możliwość ustawienia własnego wygaszacza, słownika;

- matowa ramka obudowy wokół ekranu.

Minusy:

- niezbyt precyzyjna reakcja lub sporadycznie brak reakcji ekranu na dotyk;

- słaba bateria;

- brak regulacji temperatury barwowej oświetlenia;

- rzadkie aktualizacje oprogramowania;

- błędy oprogramowania (dotyczy nowych funkcji w wersji „beta”);

- brak wysyłki pliku bezpośrednio do czytnika;

- brak fizycznych przycisków zmiany stron;

- brak możliwości powiększania rycin zawartych w tekście;

- brak języka polskiego;

- brak podziału wyrazów wg polskich reguł;

- błędy w wyświetlaniu polskich znaków w opisach i spisach treści książek;

- reklamy książek na ekranie startowym;

- wymuszona integracja z niemiecką księgarnią.

Parametry Tolino Page 2 wg producenta:

Ekran: dotykowy E-Ink Carta o przekątnej 6 cali (15,2 cm), 16 odcieni szarości, 1024×768 pikseli (212 ppi); regulowane natężenie wbudowanego oświetlenia;

Wymiary: 159,8×112,5×9,1 mm;

Masa: 179 g;

Procesor: 1GHz NXP i.MX6;

RAM: 512 MB;

Pamięć wewnętrzna: 8 GB (ok. 6 GB dostępne na pliki użytkownika);

Łączność: wi-fi, kabel micro USB;

Formaty e-booków: EPUB, PDF;

Języki menu: angielski, francuski, hiszpański, niderlandzki, niemiecki, włoski (brak polskiego);

Słowniki: angielski, francuski, hiszpański, niderlandzki, niemiecki, włoski, 12 słowników do tłumaczenia (brak polskiego);

Dodatkowe usługi: 25 GB w chmurze na pliki użytkownika, bezpłatne hot-spoty Deutsche Telekom na terenie RFN;

System operacyjny: Android OS;

Kolor obudowy: czarny.

Strona produktu: https://mytolino.de/produkte/tolino-page-2/

Rakuten Kobo wkrótce wprowadzi na rynek nowy czytnik pod swoją marką. Kobo Nia będzie miał premierę 15 lipca 2020 r. (jednak nie 11 lipca 2020 r.). Nie jest to jednak zupełnie nowa konstrukcja. Trochę szkoda...

Kobo Nia (źródło: bestbuy.ca)

Kobo Nia został właśnie pokazany w jednym z kanadyjskich sklepów. W ofercie zaznaczono lipcową datę dostępności. Tym samym potwierdziły się wcześniejsze plotki o nowym, podstawowym modelu z rodziny Kobo. Potwierdziły się też przypuszczenia niemieckiego bloga allesebook.de, że Kobo Nia będzie sprzętowym odpowiednikiem Tolino Page 2. A podstawowy model Tolino obecny jest na rynku od jesieni zeszłego roku. Trudno tu więc mówić o zupełnie nowej konstrukcji. Jedyną różnicę (tak jak w przypadku innych bieżących modeli Tolino i Kobo) będzie więc oprogramowanie czytników.

Kobo Nia w ofercie sklepu w Kanadzie (źródło: bestbuy.ca)

Kobo Nia ma być chyba przede wszystkim konkurencją dla podstawowego modelu Amazonu - Kindle 10. Niestety, cena niekoniecznie może ten zamiar odzwierciedlać. Przykładowo, na rynku kanadyjskim nowe Kobo zostało wycenione na 130 CAD (ok. 380 PLN). Tymczasem Kindle 10 wyceniono tam na 120 CAD, a w czasie promocyjnych akcji można go kupić za 90 CAD (ok. 265 PLN). Tym czasem w niemieckojęzycznej Europie Tolino Page 2 w udany sposób konkuruje z najtańszym modelem Kindle. Podstawowe Tolino w czasie promocji można kupić już za 59 EUR (ok. 265 PLN). Wyższą cenę Kobo (i Tolino) tłumaczy jednak lepszy ekran, który mają te czytniki.

Promocyjna oferta Tolino Page 2 (źródło: weltbild.de)

Porównanie podstawowych modeli Kobo, Tolino i Kindle (lipiec 2020 r.)

Kobo Nia ma sześciocalowy dotykowy ekran o rozdzielczości 212 ppi. Dostępne jest wbudowane oświetlenie ale bez regulowanej temperatury barwowej. Do dyspozycji użytkownika będzie zapewne ok. 6 GB pamięci wewnętrznej. Za wydajność czytnika odpowiada procesor 1 GHz.

Podsumowanie

Kobo Nia zapewne niewiele zmieni w Europie. Przy cenie ponad 100 EUR zbyt mało (poza ekranem) różni go od Kindle 10 czy (poza oprogramowaniem) od Tolino Page 2. Trudno mówić o postępie w tym przypadku. Kto chce mieć najtańszy, a w miarę nowy czytnik, kupi raczej Tolino Page 2, PocketBooka Basic Lux 2 lub poczeka na promocję w Amazonie i zdecyduje się na Kindle 10 ze słabszym ekranem.

Czytniki Tolino otrzymały nowe oprogramowanie wewnętrzne w wersji 13.1.0. Najnowszy firmware datowany jest na 8 października 2019 r. Aktualizację opublikowano dla wszystkich modeli Tolino na stronie mytolino.de... i zaraz została ograniczona. Okazuje się, że nowy firmware jest na razie zgodny tylko z najnowszymi modelami, o których premierze pisałem niedawno: Tolino Page 2, Tolino Vision 5 oraz Tolino Epos 2. Stosowna adnotacja znajduje się już na stronie mytolino.de. W tym momencie nie ma żadnych plików aktualizacyjnych z poprzednimi wersjami oprogramowania dla starszych czytników.

Własny wygaszacz ekranu w Tolino

Niestety, początkowo producent ogłosił, że udostępniony plik aktualizacyjny przeznaczony jest do wszystkich modeli Tolino (poza pierwszym, najstarszym). Sporo użytkowników (w tym ja) pobrało i zainstalowało tę wersję. Szybko okazało się, że nowe oprogramowanie działa nieprawidłowo na wcześniejszych modelach Tolino. Póki co, należy się wstrzymać z aktualizacją starszych czytników!

Pierwsza (u góry) i poprawiona (u dołu) wersja informacji o aktualizacji 13.1.0 dla czytników Tolino (źródło: mytolino.de)

W moim czytniku zauważyłem dwa błędy w działaniu nowego oprogramowania. Pierwszy z nich polega na braku możliwości cofnięcia się do ekranu formatowania tekstu, jeśli przeszedłem do wyboru czcionki. Dopiero zamknięcie e-booka i ponowne jego otwarcie, pozwala na wyświetlenie okna z regulacją wielkości tekstu, marginesów itp. Druga, znacznie poważniejsza wada, to samoczynne wyłączenie dotykowego ekranu po kilku/kilkunastu stronach czytania. Pomaga dopiero (na chwilę) uśpienie czytnika i ponowne jego uruchomienie. Jeśli ktoś wgrał nowe oprogramowanie i ma kłopoty, należy przywrócić ustawienia fabryczne (przy restarcie opcja „Recovery the system”). U mnie nastąpił powrót do wersji 11.2.3, a potem wgrała się aktualizacja do 12.2.0. Można też po prostu wgrać plik update.zip dla starszej wersji, pobrany ze strony wsparcia konkretnego modelu Tolino.

Firmware w wersji 13.1.0 na Tolino Vision 3 HD

Co nowego przynosi firmware 13.1.0?

Nowe oprogramowanie wewnętrzne czytników Tolino to kolejny (niezbyt duży) krok w rozszerzaniu funkcjonalności czytników. Jedną ze zmian jest możliwość swobodnego definiowania własnego wygaszacza ekranu. Nie trzeba już nic kombinować. Wgrywamy plik(i) PNG do katalogu DCIM i wybieramy w ustawieniach, który z nich ma służyć jako tapeta. Poza formatem pliku, warto pamiętać o odpowiednich wymiarach i skali szarości, jaką może odwzorować ekran E-Ink.

Ustawienia wygaszacza ekranu w czytniku Tolino (w Advanced settings)

Drugą nowością, którą zauważyłem, jest odwrócenie kolorów. Teraz można trwale włączyć tzw. „tryb nocny” czyli wyświetlanie białego tekstu na czarnym tle. Również całe menu jest wyświetlane w negatywie. Podobną funkcję mają niektóre inne czytniki, np. Kindle Oasis 3 czy (w trybie programisty) Kobo. Ta opcja oznaczona jest w menu Tolino jako eksperymentalna (a dokładnie „beta”). Ale działa sprawnie.

„Tryb nocny” w czytniku Kobo (pod spodem) i Tolino (na górze)

Ostatnią nowością, którą wypatrzyłem, jest ograniczenie poziomu jasności wbudowanego oświetlenia. Został on ograniczony (do sensownego maksymalnego poziomu), a jeśli chcemy mieć bardzo jasny ekran, to zostaniemy poinformowani, że takie korzystanie z czytnika może mocno drenować baterię. Warto mieć na uwadze, że świecenie latarką w oczy podczas czytania to słaby pomysł. Chyba nie ma potrzeby korzystania z maksymalnego poziomu oświetlenia.

W Tolino wciąż brak języka polskiego, ale wgrane samodzielnie polskie e-booki, reguły dzielenia wyrazów oraz słowniki - działają

Po aktualizacji, wciąż działają polskie reguły dzielenia wyrazów (wgrany przeze mnie plik reguł podziału nie został usunięty przy aktualizacji) oraz polskie słowniki.

Podsumowanie

Tolino pokazuje klasę, decydując się na aktualizację oprogramowania nawet czytników, które od dawna nie są produkowane. Tak działa firma, której można zaufać i nie obawiać się, że po wypuszczeniu nowych modeli, starsze idą w zapomnienie, a użytkownicy elektroniki sprzed paru lat, pozostawieni sami sobie. Co prawda nie ma w tym oprogramowaniu rewolucji, ale choćby własny wygaszacz ekranu to miły gest w stronę użytkowników. Szkoda, że Kobo po raz kolejny zaliczył wpadkę przy aktualizacji oprogramowania wewnętrznego czytników Tolino. Pozostaje poczekać, aż aktualizacja będzie poprawiona i udostępniona ponownie.

W sierpniu pisałem o dużych przecenach czytników Tolino. Wygląda na to, że niemieckie księgarnie pozbywały się zapasów przed tegorocznymi premierami. Na Targach Książki we Frankfurcie, pokazano w tym tygodniu aż trzy nowe modele rodziny czytników Tolino. Są to Tolino Page 2, Tolino Vision 5 oraz Tolino Epos 2. Prezentacja odbyła się w obecności m.in. szefa Kobo – Michaela Tamblyna. Nowości oferowane są już w księgarniach stacjonarnych sieci księgarni należących do Tolino jak i w sklepach internetowych. Z wcześniejszej oferty czytników, wciąż obecny jest Tolino Shine 3.

Tolino Page 2, Tolino Vision 5 oraz Tolino Epos 2 niedługo trafią zapewne także do berlińskich pociągów S-Bahn (źródło: mytolino.de)

Teraz wyraźnie można zauważyć, że Rakuten Kobo zaznaczył swoją obecność w Tolino. Japońsko-kanadyjski partner sojuszu, wprowadził na niemiecki rynek klony czytników, które znamy już jako Kobo Libra H₂O i Kobo Forma. Znacznie rozszerza to różnorodność oferty Tolino na rynku niemieckim. Po raz pierwszy czytniki tej marki oferowane są aż w trzech rozmiarach ekranu.

Tolino Page 2, Tolino Vision 5 oraz Tolino Epos 2 po raz pierwszy zaprezentowano na Targach Książki we Frankfurcie (źródło: youtube.com)

Nowe modele czytników, podobnie jak bywało to wcześniej, mają takie samo oprogramowanie. Również starsze czytniki Tolino wkrótce powinny otrzymać aktualizację firmware'u do wersji 13.1.0. Wkrótce opiszę, jakie wprowadzono w nim zmiany. Od razu zaznaczę, że wciąż nie znajdziemy wsparcia dla języka polskiego. Menu i słowniki są po niemiecku, angielsku, hiszpańsku, francusku, włosku, holendersku oraz flamandzku. Choć pod względem sprzętowym mogą być klonami czytników Kobo, a nawet mają takie same pudełka, to jednak oprogramowanie własne.

Tolino Page 2, Tolino Vision 5 oraz Tolino Epos 2 pracują pod firmowym oprogramowaniem w wersji 13.1.0 (źródło: mytolino.de)

Nowe czytniki Tolino mają takie samo oprogramowanie wewnętrzne. W sumie funkcje wszystkich czytników Tolino pozostają identyczne lub podobne. Ich odmienność wynika z różnic sprzętowych – rozmiaru ekranu, fizycznych przycisków zmiany stron czy żyroskopu. Ale też pod względem sprzętowym wszystkie modle Tolino mają dużo cech wspólnych: taki sam procesor (1GHz NXP i.MX6), taką samą pojemność pamięci wewnętrznej (8 GB), gniazdo microUSB, brak gniazda karty pamięci oraz brak łączności 4G. Nie wprowadzono także (spodziewanej) obsługi audiobooków. Objęte są (poza najtańszym) dwuletnią gwarancją.

Tolino Page 2

Tolino Page 2 to podstawowy i najtańszy model z nowej oferty. Nazwą nawiązuje do poprzednika, którego recenzowałem dwa lata temu.

Tolino Page 2 (źródło: mytolino.de)

Tolino Page 2, jako jedyny w bieżącej ofercie tej marki, nie ma ekranu 300 ppi. Zastosowano w nim E-Ink z rozdzielczością 212 ppi. Ma wbudowane oświetlenie, ale bez regulacji temperatury barwowej. Jako jedyny objęty jest roczną gwarancją.

Tolino Vision 5

Najważniejszą nowością wprowadzoną w tym roku do rodziny Tolino są fizyczne przyciski zmiany stron. Tolino Vision 5 jest (sprzętowo) klonem obecnego już na rynku czytnika marki Kobo, a konkretnie tegorocznej premiery - Kobo Libra H₂O. Przyciski zmiany stron umieszczone są z boku ekranu, który ma przekątną siedem cali. Obrócenie czytnika jest wykrywane przez żyroskop i tekst na ekranie także jest obracany. Niezależnie, czy chcemy trzymać czytnik w lewej czy w prawej ręce, przyciski zmiany stron są pod palcami.

Tolino Vision 5 (źródło: mytolino.de)

Czytanie powinno ułatwiać wbudowane oświetlenie z regulowaną temperaturą barwową. Elektronika w czytniku pokryta jest warstwą ochronną, co zapewnia mu wodoodporność.

Tolino Epos 2

Choć ekran w najdroższym modelu Tolino Epos 2 jest większy niż w Vision 5, obydwa ważą tyle samo. Zastosowany w największym Tolino ekran E-Ink Carta Mobius jest nie tylko lżejszy, ale też odporny na stłuczenia. Płacąc znacznie wyższą cenę, można więc liczyć także na znacznie większą odporność czytnika. Ekran pokryty jest dodatkową warstwą, co sprawia, że front czytnika jest płaski.

Tolino Epos 2 w rękach szwajcarskiego blogera (źródło: youtube.com)

Tolino Epos 2 jest sprzętowym klonem modelu Kobo Forma, który jest na rynku od roku. Pod względem wzornictwa, zbliżony jest do Kobo Libry H₂O. Tu również dwa przyciski zmiany stron umieszczono w ramce obok ekranu. Obrócenie czytnika także w tym modelu wykrywane jest przez żyroskop. A więc zarówno prawo- jak i leworęczni powinni wygodnie czytać. Tolino Epos 2 jest także wyposażony w oświetlenie o regulowanej temperaturze barwowej. Ciekawe, czy w czytnikach sprzedawanych pod szyldem Tolino, udało się wyeliminować lekko jaśniejszy pasek, który pojawia się na ekranie Kobo Libry H₂O przy włączonym oświetleniu.

Bieżąca oferta czytników rodziny Tolino

Tolino Vision 5 także nadaje się do czytania w S-Bahnie (źródło: mytolino.de)

Podsumowanie

Niemieccy miłośnicy Kobo bardzo żałują, że czytniki tej marki zniknęły kilka lat temu z niemieckiego rynku. Niemcy (podobnie jak my) sprowadzają je sobie zza granicy. Teraz będą mieli dobry argument, żeby ewentualnie przyłączyć się do grona użytkowników Tolino. Jednocześnie niemiecki sojusz zyskuje bardzo silny argument w walce z Amazonem. A mianowicie Tolino Vision 5 z ceną 179 EUR wygląda na bardzo poważnego konkurenta Kindle Oasis 3. A ten czytnik Amazonu (przy podobnych parametrach) kosztuje ponad 50 EUR drożej! Czytniki Tolino można zamówić bezpośrednio do Polski, a Kindle Oasis 3 nie jest do nas wysyłany. Pozostaje mieć nadzieję, że tegoroczne premiery czytników Tolino pozwolą podnieść walkę konkurencyjną na rynku niemieckim na wyższy poziom. Będzie to z pożytkiem dla klientów, także w Polsce. A tymczasem, Amazon obniżył cenę swoich czytników (dokładnie w dniu premiery nowych modeli Tolino)...

Osoby zainteresowane jak najtańszym czytnikiem, mogą zwrócić teraz uwagę na trzy sensowne modele w cenie poniżej 300 PLN.

Kindle 8 - podstawowy czytnik Amazonu teraz 20 EUR taniej (źródło: amazon.com)

Pierwszy z nich to Kindle 8. Posiada on w zasadzie takie same funkcje jak droższe modele z tej rodziny. Niska cena wynika z zastosowania w nim ekranu o znacznie gorszej rozdzielczości oraz braku wbudowanego oświetlenia. Czytnik ten jednak ma przynajmniej jedną ciekawą cechę, to wciąż jedno z najszybszych tego typu urządzeń, jakie miałem w rękach.

Kindle 8 kosztuje teraz 62 EUR (źródło: amazon.de)

Kindle 8 oferowany jest taniej o 20 EUR. Obecnie kosztuje 62 EUR (ok. 270 PLN). Dostępny jest w wersji z białą lub czarną obudową. Dziś zamówiony czytnik, możemy mieć dostarczony 7 lub 8 XII.

Tolino Page

Dla zwolenników czytników czytających EPUBy, wart uwagi może być podstawowy model marki Tolino - Tolino Page. Oferowany jest w podobnej cenie, bo za 62,67 EUR (ok. 273 PLN). Tolino Page ma ekran o niskiej rozdzielczości, podobny do Kindle 8. Zainteresowanych, odsyłam do mojej recenzji tego czytnika.

Tolino Page wraz z dostawą w cenie 62,67 EUR (źródło: amazon.de)

Dziś zamówiony czytnik Tolino, możemy mieć dostarczony do Polski na 15 XII.

PocketBook Basic 3 dostępny jest w kolorze białym lub czarnym (źródło: pocketbook.pl)

W podobnej cenie (279 PLN) i z podobną funkcjonalnością można teraz w polskich sklepach upolować PocketBooka Basic 3. Ten podstawowy model czytnika rodziny PocketBook nie ma akurat ekranu dotykowego (co może być akurat argumentem na jego korzyść). Jednak jego największy atut to chyba jednak i tak fizyczne przyciski zmiany stron. Podobnie jak „konkurenci” nie ma wbudowanego oświetlenia.

Porównanie parametrów podstawowych modeli Tolino, Kindle i PocketBooka:

Dla zwolenników droższych, bardziej zaawansowanych modeli, mogę polecić używane Kindle Oasis 2 lub Kindle Paperwhite 3.

Poradnik dla tych, co pierwszy raz

Dla tych, którzy do tej pory rzadko robili zakupy w niemieckim oddziale Amazonu, przygotowałem krótki poradnik:

- sklep wysyła zakupy o wartości od 39 EUR na polski adres bez dodatkowych opłat za wysyłkę;

- dane do logowania w amerykańskim Amazonie czy europejskich oddziałach (w tym amazon.de) są takie same;

- ceny podane w sklepie mają uwzględnioną niemiecką stawkę VATu. Po podaniu polskiego adresu dostawy, cena zostanie przeliczona wg polskiej (wyższej) stawki. Dlatego wartość zakupów w koszyku będzie inna niż na sklepowej stronie danego produktu;

- w Amazonie można płacić polskimi kartami płatniczymi. Do zakupów w amazon.de najlepiej użyć karty rozliczanej w EUR. Można także korzystać z najzwyklejszej karty złotówkowej. Również wtedy (zazwyczaj) lepiej wybrać płatność w EUR i pozwolić, aby to bank dokonał przewalutowania. Można także płacić przez polskiego pośrednika – przelewy24. W takim przypadku od razu dokonujemy płatności w PLN;

- polecenie zapłaty (oferowane wśród form płatności) zazwyczaj nie działa z polskimi bankami;

- przeliczenie cen czytników podaję orientacyjnie, ostatecznie to od kursu euro i opłat w naszym banku zależy sposób przeliczenia na złotówki;

- obciążenie karty płatniczej następuje po wysłaniu paczki z zamówieniem. Przy pierwszym zakupie w Amazonie, karta płatnicza może być chwilowo obciążona kwotą 1 EUR (która zostanie zwrócona po kilku dniach). W przypadku płatności przez przelewy24, kwota w złotówkach pobierana jest od razu.

Odsyłacze do czytników, zawarte w tekście, są częścią programu afiliacyjnego Amazon.